W jednym z poprzednich artykułów pisałem o tym, czym jest przedawnienie roszczenia. O tym, jakie są terminy oraz jego skutki.
Jedynie krótko wspomniałem o tym, jak obliczyć termin przedawnienia. Zaznaczyłem, że nie zawsze jest to takie proste.
Dziś chciałbym rozwinąć ten wątek. To istotne, bo w 2018 r. mocno zmieniły się przepisy. To oznacza, że istnieją również dodatkowe reguły. Takie, które pokazują jak obliczyć termin przedawnienia dla długu sprzed 09.07.2018.
Chcę pokazać Ci, jak liczyć terminy przedawnienia. Rozpiszę to jako instrukcję krok po kroku. Dowiesz się, jakie daty wziąć za początek i na co uważać.
Przygotowałem dla Ciebie też kalkulator, który ułatwi Ci samodzielne obliczenie terminu przedawnienia. To chyba jedyne takie narzędzie publicznie dostępne w tym kraju. 😉 Warto skorzystać!
Po co obliczać termin przedawnienia?
Na początku krótkie przypomnienie, co daje Ci upływ terminu przedawnienia.
- wierzyciel nie może skorzystać z pomocy sądu i komornika przy odzyskaniu długu
Przedawnione roszczenie powinno być z urzędu odrzucone. Nie jest wymagany zarzut dłużnika. Praktyka pokazuje jednak, że niekoniecznie musi tak być (pozdrawiam sądy łódzkie 🙂 ). Powtarzam, że zawsze warto to sprawdzić, gdy dostajecie pozew lub zawiadomienie o egzekucji.
- windykacja pozasądowa powinna ustać po wniesieniu zarzutu przedawnienia
We wspomnianym artykule omówiłem szczegółowo te kwestie. Przeczytaj go, jeżeli jeszcze nie miałeś okazji.
Kiedy długi się przedawniają? Praktyczne przykłady i analizy. Wzór zarzutu przedawnienia.
Jak ustalić, jaki termin przedawnienia będzie właściwy?
Okresy przedawnienia dla głównych typów roszczeń podaję Ci poniżej.
Jeżeli nie znajdziesz tego, czego potrzebujesz, użyj wyszukiwarki Google. Wpisz „nazwa umowy” + „termin przedawnienia”. Internet prawdę Ci powie. Pamiętaj, tylko żeby zweryfikować termin w kilku źródłach. Najlepiej też w przepisach.
1 rok
- mandat komunikacyjny (jazda na gapę)
2 lata
- z tytułu umowy sprzedaży dokonanej przez przedsiębiorcę
- umowy o dzieło
- z umowy zlecenia
- z umowy rachunku bankowego
- debet na koncie – termin przedawnienia biegnie od daty, w której należało spłacić debet
3 lata
- z tytułu umowy kredytu oraz umowy pożyczki
- z karty kredytowej
- z tytułu odsetek
- z umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych
- z weksla
- mandat karny
- niezapłacona lub niezwrócona kaucja oraz zaliczka/przedpłata
- roszczenia z tytułu umowy ubezpieczeniowej
- z tytułu czynszu
- zobowiązania podatkowe
- powstające z mocy decyzji US – licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (np. podatek od nieruchomości)
5 lat
- zobowiązania podatkowe
- powstające z mocy prawa – licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (np. podatki dochodowe, VAT, podatek od czynności cywilnoprawnych)
- ZUS
- długi sprzed 2012 – 10 lat
6 lat
- długi spadkowe
- roszczenia potwierdzone tytułem sądowym (lub innego organu) [art. 125 kodeksu cywilnego]
- w tym ugody przed sądem lub mediatorem
- regres między dłużnikami solidarnymi
Jak ustalić początek terminu przedawnienia?
Przedawnienie związane jest z upływem czasu. Kluczowe jest zatem ustalenie początkowej daty, od której należy obliczać termin przedawnienia.
Należy rozważyć kilka różnych przypadków. Początek terminu będzie zależał od tego, jakie działania podjął Twój wierzyciel. Oraz jak był w tym skuteczny.
Wierzyciel nie korzystał z pomocy organów państwa? Wtedy znaczenie ma podstawowa data, czyli data wymagalności roszczenia.
W przypadku, gdy wierzyciel sięgnął po ochronę prawną, będzie inaczej. Termin będzie liczony z uwzględnieniem art. 123 kodeksu cywilnego. Zatem od daty ostatniego zdarzenia przed:
- sądem
- organem egzekucyjnym (komornikiem, urzędem skarbowym)
- mediatorem
Jeżeli uznałeś dług, to również będzie miało znaczenie.
Omawiam poniżej każdy wariant.
Data wymagalności
To najprostsza sytuacja. Sprawa nie została skierowana do sądu (lub było to nieskuteczne — patrz niżej) ani do egzekucji.
Data wymagalności powinna być oznaczona w umowie. Ewentualnie może wynikać z rodzaju stosunku prawnego.
Przykładowo:
umowa kredytu/pożyczki
- każda rata — w terminie zapłaty
- całość — po uprawomocnieniu się wypowiedzenia
chwilówka
- w terminie zapłaty
czynsz
- zgodnie z datą płatności wynikającą z harmonogramu
abonament na telefon
- zgodnie z datą każdej faktur
Data zakończenia postępowania sądowego
Bieg przedawnienia jest przerwany przez dokonanie czynności przed sądem. Może to być:
- złożenie pozwu
- zawezwanie do próby ugodowej
- wniesienie o klauzulę wykonalności
Istotne jest to, żeby postępowanie miało nadany bieg. Sąd może np. zwrócić pozew przez braki formalne (np. brak opłaty, dokumentów). To nie rodzi żadnych skutków dla przedawnienia.
To drugie postępowanie (zawezwanie) często jest nadużywane do przerywania biegu terminu przedawnienia. Nie każde będzie miało ten skutek. Krytycznie na ten temat wypowiedział się Sąd Najwyższy. W tym artykule przeczytasz więcej o temacie.
Również wniesienie o klauzulę wykonalności nie było zawsze traktowane jako czynność przerywająca bieg. Obecnie sądy stosują jednak interpretację korzystną dla wierzycieli. Nie ulega wątpliwości, że jest to czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
Zwróć uwagę, jak ogromne znaczenie ma to przy sprzedaży długów. Załóżmy, że:
- pierwszy wierzyciel uzyskał tytuł sądowy (2019)
- próbował odzyskać należność w egzekucji – bez skutku (2020)
- po 5 latach sprzedał zadłużenie (2025)
- nowy wierzyciel wniósł o nadanie nowej klauzuli wykonalności (2025)
- po 5 latach wszczął egzekucję komorniczą (2030)
To może trwać bez końca. Termin przedawnienia upłynie dopiero w roku 2036. Choć wszczęte były jedynie dwie egzekucje. Roszczenie jest chronione prawnie już przez 17 lat.
Kiedy postępowanie sądowe się kończy?
Ustalenie punktu końcowego jest bardzo istotne. Dopiero po zakończeniu postępowania termin przedawnienia liczy się od nowa. Najczęściej ulegnie również zmianie sam okres przedawnienia. Na przykład z 3 lat na 6 lat po uzyskaniu tytułu sądowego.
Ważne jest to, że czasem postępowanie może zakończyć się z przyczyn „technicznych”. Wtedy powinieneś traktować je jako nieistniejące. Dzieje się tak choćby w przypadku umorzenia postępowania po jego zawieszeniu z uwagi na brak prawidłowego adresu.
Samo ustalenie końca sprawy sądowej wcale nie jest banalnie łatwe. Orzeczenia sądów nie są jednolite. Trzeba mieć na względzie, że postępowanie sądowe może toczyć się przed wieloma instancjami.
Tematem zajmował się nawet Sąd Najwyższy, wydając postanowienie z 25 października 2006 r., sygn. akt III CZP 73/06.
Należy założyć, że postępowanie kończy ostateczne orzeczenie sądu danej instancji. Będzie to na przykład wyrok. Liczy się dzień jego wydania.
Po tym strona sporu może wnieść o jego uzasadnienie. Jednak nie musi składać apelacji. Wtedy bieg nie zostanie ponownie przerwany. Koniec sprawy nastąpił wraz z wyrokiem I instancji.
Data zakończenia postępowania egzekucyjnego
Egzekucja kończy się wydaniem przez komornika postanowienia o:
- umorzeniu egzekucji
- zakończeniu wobec wyegzekwowania środków
Co, jeżeli dojdzie do zaskarżenia orzeczenia komornika do sądu? Wtedy być może dopiero postanowienie sądu zakończy postanowienie. Jeżeli zmieni orzeczenie komornika.
Data zakończenia postępowania mediacyjnego
Postępowanie mediacyjne kończy się sporządzeniem protokołu. W nim może zostać zawarta ugoda.
Późniejsze czynności — np. wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na ugodę — również przerywają bieg przedawnienia. Zgodnie z regułami ogólnymi dotyczącymi czynności przed sądem.
Uznanie roszczenia a termin przedawnienia
Zgodnie z art. 123 kodeksu cywilnego uznanie długu przerywa bieg przedawnienia.
Uznaje się, że istnieją dwa rodzaje uznania:
- właściwie — np. podpisana ugoda
- niewłaściwie — każde zachowanie dłużnika, które świadczy o uznaniu (np. prośba o raty, wpłata częściowa, rozmowa telefoniczna)
Wskazane zdarzenia są jednorazowe. Następują konkretnego dnia. To on będzie wyznaczał początek nowego biegu terminu przedawnienia.
Jak obliczyć termin przedawnienia?
Jak widać z powyższego, obliczenie terminu przedawnienia nie jest proste. Sytuacje mogą być naprawdę różne. Wiele zdarzeń ma wpływ na to, czy wierzyciel ma jeszcze silną pozycję.
Dodatkowo sprawy nie ułatwia zmiana przepisów. To oznacza, że mogą obowiązywać inne reguły dla starych i nowych spraw.
Jak to zatem zrobić?
Obowiązuje kilka zasad, które musisz uwzględnić. Wprowadziły je nowe przepisy z 09.07.2018 r.
1. Termin przedawnienia kończy się z końcem roku kalendarzowego, w którym by upłynął.
Zawsze pojawiają się spory o, to kiedy termin dokładnie rozpoczął bieg. Zwłaszcza jeżeli zależy to od jakiegoś zdarzenia. Weźmy np. wypowiedzenie umowy z 30-dniowym terminem. To stawia całość kredytu w stan wymagalności.
Od kiedy liczyć datę?
- od wypowiedzenia + 30 dni?
- od odebrania + 30 dni?
- jak nie odbierze — od drugiego awizo + 30 dni?
- jak listonosz wrzuci mu list do skrzynki według nowych zasad dotyczących poleconych?
itd.
Pytań więcej niż odpowiedzi. Powyższa zasada radykalnie ułatwia sprawę.
Sprawa jest prosta. Termin wypada w środku roku — przedłużasz go do 31 grudnia.
Co będzie jeszcze istotne? Wydłużenie do końca roku kalendarzowego dotyczy jedynie roszczeń o terminie 2 lata i więcej.
Zatem wszystkie długi z terminem 1-rocznym przedawnią się dokładnie rok po dacie wymagalności.
2. Termin przedawnienia uległ skróceniu z 10 do 6 lat — stosuje się mieszane reguły.
- termin rozpoczyna bieg od 9.07.2018 r. (niezależnie od wcześniejszych zdarzeń)
- jeżeli bieg rozpoczął się przed 9.07.2018 r., a według starych reguł będzie korzystniejszy (krótszy) -> stosuje się stare przepisy
Zatem wszystkie sprawy z dawnym terminem 10-letnim przedawnią się najpóźniej 31.12.2024. Chyba że termin będzie krótszy według starych reguł.
Dotyczy to rzecz jasna sytuacji, gdy data wymagalności jest przed 09.07.2018 r. Długi, które mają datę początku biegu przedawnienia później, będę już liczone zasadą ogólną „+ 6 lat”.
Oczywiście przy założeniu, że nie dojdzie do przerwania lub zawieszania biegu przedawnienia.
Przykład:
- wierzyciel uzyskał tytuł sądowy z klauzulą dnia 24.06.2018 r. (nadanie klauzuli) i nie podjął dalszych czynności
- stare reguły — przedawnienie 24.06.2028
- nowe reguły — przedawnienie 31.12.2024
- egzekucja zakończyła się bezskutecznie 10.01.2011 r. (postanowienie o umorzeniu egzekucji)
- stare reguły — przedawnienie 10.01.2021
- nowe reguły — przedawnienie 31.12.2024
3. Termin nie uległ zmianie w nowych przepisach — stosuje się nowe reguły.
To ma znaczenie głównie dla roszczeń z 3-letnim terminem przedawnienia. Zatem dla wszystkich kredytów, pożyczek, które udzielone były przez firmę.
Przykład:
- umowa kredytu została wypowiedziana ze skutkiem na dzień 11.09.2018
- wierzyciel nie skierował sprawy do sądu
- przedawnienie nastąpi 31.12.2021 (bo 2018 + 3 lata na koniec roku)
Co, jeżeli to Ty jesteś wierzycielem?
Są sytuacje, gdy to Ty masz roszczenie wobec swojego wierzyciela. Choćby z sankcji kredytu darmowego, czy zwrotu prowizji. To rzeczy bezpośrednio związane z wychodzeniem z zadłużenia. 😉
Jeżeli roszczenie powstało przed wejściem w życie przepisów (9.07.2018), stosuje się stare zasady. To oznacza, że terminy 10-letnie nie ulegną skróceniu do 6 lat. Nie dotyczy ich zasada zakończenia 31.12.2024.
Jak obliczyć termin przedawnienia? – użyj mojego kalkulatora
Wiem, że te wszystkie zasady i wyliczenia są skomplikowane. Nawet tym, którzy zajmują się tym zawodowo, czasem sprawia to problem.
Mam jednak dobrą wiadomość! Udało mi się stworzyć kalkulator, który wylicza datę przedawnienia za Ciebie. 🙂
Nie powiem, żeby było to łatwe zadanie. Mam nadzieję, że udało mi się stworzyć praktyczne narzędzie.
Kiedy masz największe szanse na przedawnienie długu?
Jakie znaczenie praktyczne ma wiedza, jak obliczyć termin przedawnienia? Przecież sztuka nie polega na poznaniu teoretycznej daty. Chodzi o faktyczną możliwość skorzystania z zalet przedawnienia.
Tak naprawdę trudno powiedzieć. 🙂
Dlaczego? Bo niemal wszystko zależy od wierzyciela. To on decyduje, czy uruchomi postępowanie sądowe lub egzekucję. To wierzyciel ma narzędzia. Może nigdy nie dopuścić do przedawnienia. Choć to przedłużanie sprawy kosztuje.
Oczywiście może zdarzyć się, że Twoja sprawa gdzieś się zgubi. Nawet, gdy trafi w ręce profesjonalnej firmy windykacyjnej. Brak kontaktu ze strony wierzyciela nie musi jednak oznaczać szczęśliwego końca tematu.
Na pewno czekanie na upływ terminu przedawnienia, nie powinno być główną taktyką wychodzenia z długów. Dlaczego? Gdyż zbyt wiele rzeczy nie zależy od Ciebie.
Jakich działań wierzyciela możesz się spodziewać? Zależy to od etapu:
- polubowny — spodziewaj się telefonów, e-maili, pozwu
- sądowy — wierzyciel będzie dążył do uzyskania tytułu sądowego
- egzekucja — komornik sprawdzi, czy jesteś wypłacalny
- po bezskutecznej egzekucji — sprawa może czekać „w szufladzie” na kolejną egzekucję
Co zrobić, gdy masz stare, niespłacone długi? Możesz podjąć ryzyko i czekać na przedawnienie.
Z drugiej strony możesz wyjść do wierzyciela z propozycją i uzyskać spore umorzenie. Pamiętaj o tym, że ta propozycja też przerywa bieg przedawnienia.
Niewykluczone też, że wtedy wierzyciel przypomni sobie o sprawie. Wytoczy Ci egzekucję dla sprawdzenia Twojego majątku. Skoro składasz takie propozycje, to może sytuacja Ci się poprawiła. Wierzyciele liczą na błąd dłużnika.
Często takie zajęcie po latach kończy się odzyskaniem długu. Dłużnik zdążył już zapomnieć o sprawie.
Podsumowanie
Dajcie znać, czy kalkulator do obliczenia terminu przedawnienia się Wam przydał.
Może macie jakieś wątpliwości związane z liczeniem terminu przedawnienia? Pytajcie w komentarzach. Chętnie odpowiem na Wasze problemy.
