Dłużnicy bardzo różnie podchodzą do swoich zobowiązań. Niektórzy uciekają od problemu. Inni mierzą się z nim na bieżąco. Jest też grupa, która wraca do problemu po wielu miesiącach.
Nie jest ważne, w której grupie jesteś. Zawsze możesz mieć problem z określeniem tego – „kto kupił moje długi?”, „kto je teraz obsługuje?”. I pomyśleć, że to wszystko zaczęło się od jednej umowy, którą podpisałeś.
Zagubienie dłużników mnie nie dziwi. Pytań może być bardzo dużo.
- Dlaczego moją sprawę obsługuje firma windykacyjna?
- Gdzie są moje długi?
- Kto kupił moje długi? Kto może je kupić?
- Gdzie trafi moja sprawa i kiedy?
Do tego dochodzą zmiany w firmach pożyczkowych. Refinansowania przez spółki-córki. Zmiany nazw. Pośrednicy kredytowi.
Często niełatwo jest prześledzić drogę danego długu.
Mam nadzieję, że uda mi się wyjaśnić w przystępny sposób, kto jest kim w świecie długu. Oraz przede wszystkim, jaka jest jego rola.
Ruszajmy w drogę.
Nie wiesz, kto kupił długi? Nie jesteś sam.
Uważam, że to poważny problem. Po pierwsze dlatego, że oznacza to brak kontroli nad własnymi finansami. To on powoduje powstanie długu jako takiego.
Po drugie dlatego, że to dłużnik powinien być najbardziej zainteresowany swoim zobowiązaniem. Wiele wskazuje na to, że tak nie jest.
Długi pozostawione są wierzycielom, bo to ich problem (to jedynie część prawdy). Czasem leżą odłogiem, bo nawet wierzyciele się nimi nie interesują… przynajmniej do czasu.
Nic dziwnego, że potem nie masz pojęcia, w jakim temacie dzwoni do Ciebie windykator. Brak świadomości oznacza brak przygotowania. Brak przygotowania oznacza dodatkowe koszty.
Wreszcie po trzecie dlatego, że to dopiero czubek góry lodowej. Jak masz do czynienia z firmą windykacyjną, to jest początek drogi. Jeżeli osoby zadłużone nie są świadome na samym początku, co będzie dalej.
Jak skutecznie bronić się przed windykacją? Jak podważać zadłużenie w sądzie? Po co spłacać w całości długi, których kwoty dałoby się skutecznie ograniczyć?
Zależy mi na zwiększeniu Twojej świadomości. W artykule przeanalizuję po kolei wszystkich uczestników procesu windykacji. Także powiązania między nimi. Pokażę, co dany podmiot robi i nad czym ma kontrolę. Tak, żebyś wiedział, kto kupił Twoje długi i dlaczego.
Kim jest wierzyciel?
Zacznijmy od podstaw. Niemal wszystko, czym zajmujesz się w życiu, jest jakimś stosunkiem prawnym. Praca, małżeństwo, pobyt w hotelu, wzięcie kredytu.
Z tych stosunków najczęściej wynikają jakieś obowiązki, które mogą obciążać jedną, dwie lub wiele stron.
Oczywiście w przypadku długów sytuacja jest przeważnie jednostronna. Pożyczkodawca wypełnił swoje zobowiązanie, a osoba zadłużona nie. Przynajmniej nie w całości.
W tej sytuacji wierzyciel ma prawo legalnymi sposobami dochodzenia swojego roszczenia. Może to zrobić w następujący sposób:
- windykacja polubowna — wewnętrzna lub zewnętrzna (firma windykacyjna)
- wytoczenie powództwa — osobiście lub przez pełnomocnika
- wszczęcie egzekucji — osobiście lub przez pełnomocnika
- wpis do rejestru dłużników
Zmiana wierzyciela
Pamiętaj o tym, że może dojść do zmiany wierzyciela. Zmiana może nastąpić w dwóch przypadkach:
- cesja wierzytelności, czyli sprzedaż długu
- refinansowanie pożyczki — dotyczy chwilówek
Cesja wierzytelności
Zgodnie z polskim prawem wierzytelności mogą być sprzedane, darowane i zamienione. O ile nie ma wyłączenia umownego, ustawowego lub właściwości zobowiązania [art. 509 kodeksu cywilnego].
Wtedy z Twojej perspektywy jest wielu wierzycieli:
- wierzyciel pierwotny — firma, w której miałeś kredyt/usługę
- wierzyciel wtórny — każdy następna firma lub osoba, która kupi Twój dług (może być ich wiele)
Czy prawo nakazuje informować dłużnika o przejęciu długu?
Otóż nie. Masz jednak pewną ochronę.
Dopóki nie otrzymasz informacji o sprzedaży długu, jego zapłata do wcześniejszego wierzyciela jest skuteczna. Również w stosunku do nowego wierzyciela. Nie informują — rozliczenie jest ich problemem.
Jak to wygląda od strony praktycznej? W większości umów sprzedaży długów jest wpisany obowiązek informowania dłużnika. Często robi to firma windykacyjna, która działa w imieniu nowego wierzyciela.
Po drugie najczęściej wierzyciele przekazują sobie wpłaty ze starego konta przez kilkanaście miesięcy. Pieniądze więc i tak trafią do nowego wierzyciela.
Refinansowanie
Firmy pożyczkowe nazywają tak czasami umowy, w których same udzielają nowej pożyczki na spłatę starej. Dotyczy to umów na dłuższy termin. Wtedy nie następuje zmiana wierzyciela.
Temat dotyczy głównie chwilówek. Ustawa o kredycie konsumenckim narzuca ograniczenia kosztów. Firma udziela pożyczki szybciej niż po 120 dniach od wcześniejszej, niespłaconej? Wzór kosztów jest liczony jedynie dla pierwszej pożyczki.
Firmy pożyczkowe robią wszystko, by obejść te ograniczenia. Standardem stały się usługi „poszukiwania dodatkowego finansowania, jeżeli masz problem ze spłatą”. Czyli znalezienia innej firmy, która udzieli pożyczki na spłatę starej. Oczywiście wszystko dzieje się w rodzinie, w ramach jednej grupy kapitałowej.
Pożyczka refinansująca to taka, która spłaca starą. Może być udzielona przez inną firmę. Tym samym staje się ona nowym wierzycielem.
- Firma A pożycza klientowi na 30 dni.
- Ten ma problem ze spłatą.
- Ten ma problem ze spłatą.
- Firma A „znajduje” firmę B, która zgadza się pożyczyć pieniądze klientowi i „przelać” je firmie A — za co oczywiście dolicza koszty
- Klient nie spłaca w terminie.
Można tak kręcić w nieskończoność. Wszystko po to, aby nabić dodatkowe koszty. Pamiętaj, że to Ty płacisz za takie rolowanie długu. Ze strony firmy pożyczkowej nie ma żadnego ryzyka.
O czym decyduje wierzyciel?
Jaka jest rola wierzyciela w procesie windykacyjnym? Wierzyciel decyduje o:
- działaniach windykacyjnych
- w dziale wewnętrznym
- zleceniu sprawy na zewnątrz
- skierowaniu pozwu
- wytoczeniu egzekucji i jej zakresie
- wstrzymaniu sprawy do wyjaśnienia
- propozycji ugody
- umorzeniu zobowiązania lub jego części
Firma windykacyjna
Drugim elementem naszej układanki będą firmy windykacyjne. To podmioty, które początkowo świadczyły typowe usługi odzyskiwania zaległości.
Posiadają wyspecjalizowane call center. Niektóre mają pracowników terenowych. Wszystko po to, by doprowadzić do spłaty długu.
Ich zarobek stanowi:
- najczęściej procent od wpłaconych kwot
- czasem ryczałt za jakieś działania
Z czasem rola tych firm rosła. Przynajmniej niektórych z nich.
Mogą pełnić szerokie funkcje:
- windykacja na zlecenie zewnętrzne
- windykacja w ramach własnej grupy kapitałowej (tzw. serwiser inwestorów)
- pośrednictwo w zakupie długów dla inwestorów
- zarządzanie funduszami skupującymi wierzytelności dla inwestorów
- prowadzenie giełdy wierzytelności
- prowadzenie rejestru dłużników
Niektóre firmy windykacyjne mają w grupie kapitałowej nawet firmy pożyczkowe lub pośredniczące w udzielaniu pożyczek. Cały proces — udzielenie pożyczki, windykacja, skierowanie pozwu — może być prowadzony przez powiązane ze sobą firmy.
Dobrze, że nie mają w swoich rękach sądów 😉
Poza tym część firm wchodzi w specjalizację:
- faktoring
- windykacja terenowa
- skupowanie wierzytelności z długą historią
Do największych podmiotów na rynku należy zaliczyć: Kruk, Ultimo, BEST, GetBack, Intrum, Kancelaria Prawna Inkaso Wec.
Kiedy pojawia się firma windykacyjna?
Z perspektywy osoby zadłużonej istotne jest, to kiedy firma windykacyjna będzie się kontaktowała
Jako kto?
- nie jako wierzyciel (częsty błąd dłużników)
- jako pełnomocnik wierzyciela pierwotnego
- jako pełnomocnik wierzyciela wtórnego (w tym funduszy sekuratyzacyjnych)
Kiedy?
- przy zaległości w spłacie (w toku umowy i po wypowiedzeniu)
- na etapie sądowym i egzekucyjnym (jako wzmocnienie działań kancelarii)
- w przypadków długów, których nie da się dochodzić w sądzie (przedawnienia, słaba dokumentacja itd.)
O czym decyduje firma windykacyjna?
Firma windykacyjna decyduje o:
- elementach procesu windykacyjnego — kierowaniu pism, SMS-ów, telefonów, maili
- rekomendacji wstrzymania sprawy
- rekomendacji na etap sądowy
Decyzje zapadają w ramach zawartej umowy z wierzycielem. Ta zawiera pewne ramy i wytyczne.
Im większe powiązanie firm, tym większa swoboda windykatorów. Wtedy te ścieżki mogą być mocno skrócone. Wtedy często faktyczną decyzję podejmuje pracownik windykacji. Mityczne „konsultacje” z wierzycielem są często jedynie elementem negocjacji.
Kancelaria windykacyjna
Takie kancelarie najczęściej są spółkami córkami firm windykacyjnych. Albo funkcjonują w ramach jednej grupy kapitałowej.
Zajmują się:
- przygotowaniem procesu sądowego
- wszczynaniem egzekucji
- nadzorem nad sprawami w całym tym okresie
- kwestiami spadkowymi dłużników,
- upadłościami dłużników
- wyłudzeniami danych osobowych
- kredytami z zabezpieczeniem
Innymi słowy, wszystkimi tymi kwestiami, które wymagają wiedzy specjalistycznej.
Kancelarie służą również firmom windykacyjnym do wzmocnienia pozycji negocjacyjnej. Dość często pracownicy call center pracują na ułamkach etatu w kancelarii. Wtedy mogą się przedstawiać jako kancelaria.
Podobnie pisma bywają wysyłane na papierze kancelarii z podpisem prawnika. Tak, by dłużnik czuł, że etap sądowy jest naprawdę możliwy.
Zespoły kancelarii składają się z:
- prawników zawodowych (radców prawnych)
- aplikantów prawniczych
- magistrów prawa, administracji oraz kierunków finansowych
Ich szkolenia z negocjacji są mniej intensywne niż windykatorów telefonicznych.
Kancelarie decydują o:
- treści pozwu
- egzekucji — jej zakresie, zwolnieniach, umorzeniu
- współpracy z danym komornikiem sądowym
Inwestor
Sprzedaż wierzytelności to ogromny i stale rosnący rynek. Nic zatem dziwnego, że działają na nim firmy, które specjalizują się w zarabianiu na długach.
Może to działać w dwie strony:
- firma windykacyjna z odpowiednim kapitałem tworzy swoje struktury do obrotu długami (np. Kruk czy Ultimo)
- inwestor jest zewnętrzny i
- kupuje jakąś firmę do obsługi zakupionych wierzytelności lub
- nawiązuje współpracę z jakimś podmiotem z branży
Forma prawna inwestora.
Taka firma-inwestor może mieć różną formę. Ze względów podatkowych są one często zakładane na Cyprze (Ltd.) i w Luksemburgu (S.a.r.l.). Czasem bywają to tylko „wydmuszki” z adresem. W ich imieniu działa wyłącznie firma windykacyjna. Nie mają one swoich działów windykacyjnych ani prawnych.
Działania, jakie prowadzi inwestor.
Ich rola polega na inwestowaniu przez kupowanie długów. Wykładają określoną kwotę, aby pokryć część wartości wierzytelności. Inwestują tak, by wpłaty dłużników w ciągu 5-10 lat przyniosły określony zysk.
Ceny długów wahają się od kilku do ok. pięćdziesięciu procent. Zależy to od typu, jakości i ilości spraw. Często wierzyciele wchodzą w długotrwałe umowy z danym inwestorem. Wtedy pakiety sprzedawane są systematycznie do jednej firmy. Nawet zaraz po pierwszych zaległościach w spłacie.
Dlaczego wierzyciele sprzedają Twoje długi?
Chodzi o obrót kapitałem. Lepiej jest dostać 20-30% na już i móc dalej pożyczać te środki.
Alternatywą jest budowanie długich procesów windykacyjnych. Inwestowanie w nie i blokada pieniędzy na długie miesiące.
Dodatkowo banki muszą wiązać rezerwy na złe kredyty. Sprzedaż opłacalna jest też pod kątem podatków.
Czy sprzedaż długu to dobra informacja dla dłużnika?
To zależy.
Skoro dług został nabyty za ułamek wartości, to można uzyskać częściowe umorzenie i podpisać ugodę. Na tym skupiają się wszyscy.
Zapominają moim zdaniem o drugiej stronie medalu. Firmie, która specjalizuje się w odzyskiwaniu należności, nie zależy na dłużniku jako kliencie. Bo nigdy nie będziesz ich klientem. Chodzi więc o odzyskanie pieniędzy. Niekoniecznie o zawarcie szybkiego porozumienia.
Prawda jest taka, że im słabsze podstawy długu, tym łatwiej o ugodę.
Czym jest NSFIZ?
W momencie, gdy dłużnik dostaje pismo w imieniu P.R.E.S.C.O. Investment I NSFIZ nie wie, o co chodzi. Nic dziwnego. Na pewno z taką firmą nikt umowy nie zawierał. 😉
Niestandaryzowane Sekurytyzacyjne Fundusze Inwestycyjne Zamknięte — tak należy rozwinąć ten skrót.
To takie „dzieci” firm windykacyjnych lub inwestycyjnych. Są to struktury prawno-organizacyjne. Pozwalają inwestować pieniądze w zakup zadłużenia z mniejszymi podatkami. Cieszą się dużą popularnością w całej branży. Często oznaczane są kolejnymi numerami.
Dostałeś pismo lub pozew od takiego podmiotu? Możesz być pewny, że Twój dług został sprzedany. Jakaś firma windykacyjna kontaktuje się jako obsługa tego długu.
Sąd
Sąd rzecz jasna nie jest tworzony przez branżę windykacyjną. 😉 Jest jednak ważnym elementem naszej mapy drogowej.
Decyzje, które tam zapadają, mają wpływ na sytuację dłużnika oraz wierzyciela.
Co robi sąd w ramach windykacji:
- jako jedyny czyta dokumenty… to oczywiście żart, bo nie zawsze i nie zawsze jako jedyny 🙂
- rozstrzyga spór prawny między dłużnikiem a wierzycielem o zasadność długu.
Może przy tym:
- uwzględnić roszczenie — w całości lub w części,
- umorzyć postępowanie — techniczne zakończenie postępowania, które może być ponowione
- oddalić roszczenie — dług przepadł w sądzie i właściwie już nie interesuje dłużnika
- zasądza koszty procesu
- decyduje o skuteczności doręczenia pism
- nadaje klauzule wykonalności
- potwierdza tym, że tytuł sądowy może być egzekwowany
- kontroluje komorników
Pamiętaj o tym, że sądy nie powinny być maszynkami do wystawiania nakazów zapłaty. Być może masz argumenty przeciwko wierzycielowi (np. wady umowy). Koniecznie przedstawiaj je w sądzie.
Potrzebujesz kogoś, kto przeczyta Twoje umowy i pomoże Ci z długami?
Komornik
Status komornika jest mniej oczywisty niż sądu. W polskim prawie jest on hybrydą — pół przedsiębiorcą, pół urzędnikiem. Daje mu to większą elastyczność działania. Jednak uzależnia od metod, jakimi zarabia. To tworzy różne patologie.
Nie jest żadną tajemnicą, że banki, firmy pożyczkowe i windykacyjne współpracują z komornikami. Wysyłają od nich masowo sprawy. Komornicy zapewniają zaś jakość obsługi i ryczałtowe stawki.
Komornik działa na zlecenie wierzyciela. Prowadzi postępowanie egzekucyjne metodami, które wskaże mu zlecający sprawę. Oczywiście w ramach stałej współpracy z wierzycielami masowymi, komornicy mają dość dużą swobodę działania.
Do zadań komornika należą:
- zajmowanie rachunków bankowych
- zajmowanie wynagrodzenia za pracę
- przeprowadzanie czynności w terenie
- prowadzenie licytacji ruchomości (np. aut) oraz nieruchomości
- określanie kosztów egzekucji
- doręczanie pism sądowych
Chcesz się porozumieć z komornikiem, co do wpłat dobrowolnych? Albo chcesz ograniczenia egzekucji? Powinieneś rozmawiać zarówno z wierzycielem, jak i komornikiem. Ten drugi jest bliżej sprawy i ma informacje. Jednak ostateczną decyzję podejmuje zawsze zlecający egzekucję.
Bank
Jasne jest, że bank może być wierzycielem. Jest jeszcze druga rola, która będzie istotna dla osób zadłużonych.
Bank, na wniosek komornika, blokuje środki na rachunku. W zależności od sytuacji może mu je przekazać na konto lub pozostawić do dyspozycji dłużnika.
Przeczytaj mój artykuł o zajęciu środków na rachunku bankowym.
Pracodawca
Wasz pracodawca może zostać zmuszony, do przekazywania części wynagrodzenia komornikowi. Albo bezpośrednio wierzycielowi alimentacyjnemu. Nie ma prawa odmówić.
To pracodawca wylicza kwoty, jakie będą wysłane komornikowi.
Więcej o tym, ile komornik może zająć z wynagrodzenia i jak się to odbywa, znajdziesz w tym wpisie (gotowy kalkulator).
Rejestr długów
Pod tym popularnym pojęciem kryje się tak naprawdę kilka rzeczy.
Niezależnie od tego podziału ich rola jest w zasadzie podobna:
- gromadzenie danych o osobach zadłużonych, opóźnieniach w płatnościach, niespłaconych zobowiązaniach
- udostępnianie gromadzonych informacji
- wydawanie raportów dla konsumenta
Negatywne wpisy w rejestrach dłużników będą powodowały problemy ze zdolnością kredytową. Nie tylko w bankach, ale również firmach telekomunikacyjnych. To również dobre źródło poszukiwania zaginionych długów.
Zasady wpisu, wykreślenia i elementy rejestrów zasługują na osobny wpis. Z pewnością taki się pojawi na moim blogu.
Do rejestrów należą:
Biuro informacji gospodarczej
Najczęściej będzie chodziło o jedno z biur, które zbierają informacje o spłacaniu zobowiązań. Zawsze trafiają tam dane negatywne, czasem też pozytywne.
Każda firma współpracująca z BIG-iem ma wgląd do historii finansowego danej osoby. To przekłada się propozycję kredytu. Lub odrzucenie wniosku.
Obecnie na terenie naszego kraju działa pięć takich biur:
- ERIF Biuro Informacji Gospodarczej – z grupy Kruka
- BIG InfoMonitor – Związek Banków Polskich i BIK
- Krajowy Rejestr Długów BIG – niezależna spółka
- Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG) – spółka z międzynarodowej grupy biur
- Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT).
Biuro Informacji Kredytowej
Instytucja podobna jak wyżej. Jest to firma stworzona przez sektor bankowy na mocy Ustawy Prawo Bankowe. Obecnie skupione są w nim również SKOKi i firmy pożyczkowe.
Kredytodawcy wymieniają się informacjami na temat kredytobiorców i ich rzetelności. To tu istnieje słynny scoring, który ocenia Waszą wiarygodność kredytową. Działa w grupie z BIG InfoMonitor.
Bankowy Rejestr
Baza prowadzona przez Związek Banków Polskich. Gromadzi jedynie informacje o klientach banków i na ich potrzeby.
Giełda długów
To rejestr działający w formie portalu internetowego. Gromadzi oferty sprzedaży długów. Jest to więc platforma do handlu wierzytelnościami na mniejszą skalę niż całymi pakietami.
Mogą być tam umieszczone następujące informacje:
- imię i nazwisko lub nazwa firmy
- miejsce zamieszkania (miejscowość, bez dokładnego adresu),
- wysokość długu
Istotnym elementem jest jego publiczny i dość otwarty charakter. Wpisanie samego imienia i nazwiska + „dług” w wyszukiwarkę pozwoli znaleźć odpowiednią pozycję. Mieszkasz w małej miejscowości lub masz charakterystyczne nazwisko? To może stać się informacją publiczną. Do wykorzystania przez znajomych lub pracodawcę.
To właściwie, kto kupił moje długi?
Długi mogą być… wszędzie.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu artykułu jesteś już lepiej zorientowany w swojej sytuacji. Teraz już nic nie powinno Cię zaskoczyć. Nawet jeżeli odezwie się firma windykacyjna działająca w imieniu cypryjskiej spółki o dziwnej nazwie. 🙂
Najłatwiej znaleźć właściwy punkt zaczepienia w piśmie lub pozwie, jaki został do Ciebie wysłany. Tam zawsze musi być wskazany wierzyciel, który dochodzi roszczenia. Najczęściej da się sprawdzić powiązanie z wierzycielem pierwotnym.
Istotne jest także, żeby ustalić, kto obsługuje sprawę. Wtedy będziesz już wiedział, gdzie pisać lub dzwonić.
Jaka jest najważniejsza rzecz do zapamiętania? To, że mnogość dróg, jakie mógł pokonać Twój dług, jest właściwie szansą. Podmioty działające na tym rynku są profesjonalne. Jednak popełniają bardzo dużo błędów. Im więcej kroków, tym łatwiej się potknąć. W tym wpisie analizowałem już, kiedy dłużnik może liczyć na błąd wierzyciela.
Liczę na to, że podzielicie się w komentarzach Waszymi doświadczeniami z krążeniem długów. Czasem to historie mogą być naprawdę zadziwiające. A może dzięki temu udało się Wam wygrać sprawę z wierzycielem. Zachęcam do przekazania swojej wiedzy innym osobom.
